Trong lĩnh vực kinh thế có rất nhiều thuật ngữ chuyên ngành được các chuyên gia sử dụng thường xuyên. Với GDP không phải ai cũng hiểu rõ khái niệm, hiểu rõ về cách tính cũng như những vấn đề đang xoay quanh tại thời điểm này.
Đang xem: Khái niệm gdp, vai trò, ý nghĩa của gdp đối với nền kinh tế
Khái niệm GDP là gì?
GDP là một thuật ngữ từ viết tắt của cụm từ Gross Domestic Product có nghĩa là tổng sản phẩm quốc nội (hay còn gọi là tổng sản phẩm nội địa). Xét về bản chất thì GDP chính là một chỉ số được đưa ra để đánh giá tổng quan về tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, đánh giá về mức độ phát triển của một vùng/ quốc gia.
GDP là giá trị của tất cả các loại hàng hóa, tất cả các loại dịch vụ được trên một vùng lãnh thổ trong một khoảng thời gian quy định. Giá trị của GDP trong mỗi một loại hình hàng hóa/ dịch vụ… thường được tính trong khoảng thời gian từ 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng, 1 năm tùy thuộc vào từng lĩnh vực. Tất cả những sản phẩm, dịch vụ, ngành nghề đều được tính bởi giá trị GDP thậm chí cả công ty nước ngoài ở trong quốc gia đó.
Trong GDP có GDP bình quân đầu người được nhắc đến nhiều hơn bao giờ hết. Bởi vì GDP đầu người là một “thước đo” phản ánh mức thu nhập cũng như mức sống của người dân trong một nước/ vùng/ lãnh thổ/ quốc gia. Chỉ số GDP bình quân đầu người chỉ ở mức tương đối chính xác. Với thời gian tính trong 365 ngày nên không thể chính xác được tuyệt đối. Mặc dù những thống kê chỉ mang tính tương đối, nhưng đây là một trong những chỉ tiêu thống kê kinh tế tổng hợp rất quan trọng đối với tất cả mọi quốc gia riêng lẻ. Nhờ nó mà chúng ta biết được sự phản ánh kết quả sản xuất bình quân đầu người trong thời gian quy định. Chỉ số GDP bình quân đầu người cao tỷ lệ thuận với mức thu nhập cũng như đời sống người dân ở quốc gia đó. Tuy nhiên có những quốc gia có chỉ số GDP cao nhưng chưa chắc đã là quốc gia có mức sống cao nhất.
Cách tính GDP
Tính tổng chi tiêu (Phương pháp chi tiêu): là một trong những phương pháp thực hiện chính xác nhất, Đây là phương pháp tính tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của một quốc gia, bằng cách lấy cộng tất cả số tiền mà các hộ gia đình trong quốc gia đó dùng để mua sắm và sử dụng dịch vụ.
Công thức: GDP = C + G + I + NX
Trong đó:
– C (Chi tiêu của hộ gia đình): Bao gồm tất cả các chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.
– G (Chi tiêu của chính phủ): Là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ, chính sách…
– I (Tổng đầu tư): Là tiêu dùng của các nhà đầu tư, bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà xưởng…
– NX: NX là cán cân thương mại, là “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế. NX = X(xuất khẩu
Tính theo thu nhập (Phương pháp chi phí): Phương pháp chi phí tính tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bằng cách tính tổng tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận và tiền thuê sinh ra trong nền kinh tế nội địa. Áp dụng cách tính sau:
GDP = W + I + Pr + R + Ti + De
Trong đó:
W (Wage): tiền lương
I (Interest): tiền lãi
Pr (Profit): lợi nhuận
R (Rent): tiền thuê
Ti (Indirect tax): thuế gián thu ròng
De (Depreciation): phần hao mòn (khấu hao) tài sản cố định
Tính theo giá trị gia tăng: Phương pháp tính theo giá trị gia tăng là tổng tất cả giá trị gia tăng của nền kinh tế trong một thời gian nhất định.
Tổng sản phẩm quốc nội = Giá trị tăng thêm + thuế nhập khẩu
Hoặc GDP = Giá trị sản xuất – chi phí trung gian + thuế nhập khẩu
Giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế gồm có:
– Thu nhập của người sản xuất như tiền lương, tiền công, tiền hiện vật, tiền bảo hiểm, tiền công đoàn,…
– Thuế sản xuất gồm có thuế hàng hóa và các chi phí khác.
– Khấu hao tài sản cố định
– Giá trị thặng dư
– Thu nhập khác
Ý nghĩa của việc tính GDP
Việc phân tích, tính toán GDP là cơ sở để thành lập các chiến lược phát triển kinh tế ngắn hạn và dài hạn. Chỉ số GDP là thước đo để đánh giá tốc độ phát triển kinh tế của một quốc gia.
Không chỉ vậy, thông qua GDP bình quân đầu người ta biết được mức thu nhập tương đối cũng như chất lượng sống của người dân ở từng quốc gia.
Tuy nhiên, GDP vẫn còn tồn tại nhiều mặt hạn chế như: Không phản ánh đầy đủ các hoạt động sản xuất (tự cung, tự cấp, không kiểm soát được chất lượng của hàng hóa). GDP bỏ qua chất lượng môi trường (tiếng ồn, khói bụi, giao thông…) và thời gian nghỉ ngơi chưa được tính đến. Cụ thể như, trong quá trình phát triển của một quốc gia vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề xoay quanh như nó không thể tính được chi phí về môi trường, cũng không đo lường được hạnh phúc xã hội, những mặt hàng không được ghi lại, không được đánh thuế và không có mặt trong báo cáo hồ sơ của quốc gia, còn cả những dịch vụ chưa thanh toán đều chưa được tính. GDP cũng chưa tính được nền kinh tế đen, nơi mà tất cả các quốc gia đều tồn tại. Mặc dù chúng ta có công thức tính riêng, nhưng đằng sau đó vẫn tồn đọng những mặt tối chưa được giải quyết triệt để.
Phân biệt GDP và GNP
GDP và GNP đều là khái niệm thuộc lĩnh vực kinh tế vĩ mô, dùng để đánh giá tốc độ phát triển kinh tế quốc gia. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ hai khái niệm này để tránh nhầm lẫn.
GNP có nghĩa rộng hơn GDP. GNP gồm cả tổng sản lượng quốc gia (có nghĩa là tính cả nguồn thu từ ngoài đất nước) còn GDP chỉ tính trong lãnh thổ của quốc gia cụ thể nào đó.
GNP (Gross National Product) chỉ số phản ánh tổng sản phẩm quốc gia còn GDP (Gross Domestic Product) là chỉ số tổng sản phẩm quốc nội.
GNP là toàn bộ giá trị được công dân mang quốc tịch nước đó sản xuất ra trong khoảng thời gian (thường là 365 ngày), không kể làm ra ở đâu. Trong khi đó GDP là toàn bộ giá trị được các thành phần kinh tế hoạt động trong lãnh thổ của quốc gia đó sản xuất ra trong khoảng thời gian một năm. Giá trị này có thể được tạo ra bởi các công ty nước ngoài hay trong nước, miễn là thuộc lãnh thổ của quốc gia đó. Vì vậy, người ta thường dựa vào chỉ số GDP để đánh giá sức mạnh nền kinh tế một đất nước.
Xem thêm: Câu Hỏi: Căn Cứ Pháp Lý Là Gì ? Cơ Sở Pháp Lý Là Gì
GDP là thuật ngữ chuyên ngành kinh tế được sử dụng vô cùng rộng rãi. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu được chi tiết về nó. Trong bài viết này đã tổng hợp được những thông tin cơ bản và cần thiết, hy vọng sẽ hữu ích đối với tất cả độc giả quan tâm.