Trong truyền thống Việt Nam, có rất nhiều lễ hội và sự kiện đầy màu sắc, với mục đích đơn giản là giải trí cho cộng đồng hoặc có ý nghĩa như thể hiện sự tôn trọng với các nhà xây dựng và anh hùng của đất nước cũng như kỷ niệm các sự kiện đáng chú ý. Đối với mảnh đất lịch sử Hà Nội nơi diễn ra nhiều lễ hội truyền thống của người Việt là dịp bạn không thể bỏ lỡ. Cùng tìm hiểu các lễ hội truyền thống ở Hà Nội đặc sắc nhất để tham gia ngay nào.
Lễ hội là một sự kiện thường được tổ chức bởi một cộng đồng và tập trung vào một số khía cạnh đặc trưng của cộng đồng như tôn giáo hoặc văn hóa. Nó thường được đánh dấu là một ngày lễ địa phương hoặc quốc gia. Lễ hội thường phục vụ để thực hiện các mục đích chung cụ thể, liên quan đến việc tưởng niệm hoặc tri ân người có công với đất nước.
Các lễ hội truyền thống tạo thành một hình thức hoạt động văn hóa, một sản phẩm tinh thần mà người dân đã tạo ra và phát triển trong quá trình lịch sử. Từ thế hệ này sang thế hệ khác, người dân Việt Nam giữ gìn truyền thống tốt đẹp của việc uống nước nhớ nguồn.
Lễ hội là một cách biểu cảm để tôn vinh di sản, văn hóa và truyền thống vẻ vang của dân tộc và các sự kiện có ý nghĩa lịch sử quan trọng. Hơn nữa, có nhiều hình thức lễ hội truyền thống được diễn ra bao gồm:
Lễ hôi dân gianLễ hội tôn giáoLễ hội văn hóa du lịchLễ hội du nhập từ nước ngoài
2. Lễ hội gắn với đời sống người dân Hà Nội như thế nào?
Thành phố Hà Nội nơi có nhiều di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng là những di sản quý của quốc gia. Vì thế mà Hà Nội là nơi hằng năm diễn ra các lễ hội lớn tưng bừng, thể hiện đặc trưng văn hóa truyền thống Việt Nam. Nhiều lễ hội khắc ghi những sự tích lịch sử hào hùng và tưởng niệm công lao của các anh hùng dân tộc.
Các lễ hội Hà Nội được xem như đời sống tinh thần không thể thiếu đối với người dân Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung. Tín ngưỡng văn hóa trong lễ hội truyền thống là một nét đẹp bao đời của người dân Hà Nội. Ngoài ra, mỗi lễ hội đều có nét tiêu biểu riêng và chứa đựng nhiều giá trị văn hóa cao đẹp, đậm đà bản sắc dân tộc.
3. Các lễ hội truyền thống ở Hà Nội
Lễ hội Hai bà Trưng
Lễ hội đền Bà Hai Trưng được tổ chức hàng năm vào ngày mùng 6/1 tại xã Mê Linh, huyện Mê Linh, Hà Nội nhằm ghi nhớ công ơn chống giặc ngoại xâm giữ nước của hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị.
Lễ hội mở đầu với lễ rước kiệu của nhà vua, voi chiến đấu và lễ vật từ nhà rông Hà Lợi đến khu đền cổ kính của Hai bà Trưng. Lễ rước kiệu được tổ chức với tưng bừng và phấn khích với những lá cờ đầy màu sắc, tiếng trống, chiêng. Những người lớn tuổi đáng kính trong làng được chọn để đánh trống và những người đàn ông mạnh mẽ và những cô gái xinh đẹp mang theo hai chiếc kiệu trong lễ hội.
Ở hai bên đường làng, dân làng trưng bày các lễ vật của họ để chào đón đám rước.Lễ hội cũng bao gồm nhiều hoạt động văn hóa, chẳng hạn như các điệu múa truyền thống, đấu vật và các trò chơi dân gian về lắc lư và đập đất.
Rất nhiều nơi ở Hà Nôi tổ chức lễ hội Hai bà Trưng, nhưng phổ biến nhất là ba địa điểm sau:
Lễ hội đền Bà Hai Trưng Tại xã Hát Môn
Trong lễ hội, phong tục đặt bánh nổi trên sông diễn ra. Cụ thể, người dân địa phương tặng 49 chiếc bánh là biểu tượng của 49 người con trai Lạc Long Quân (Lạc Long Quân) ở dòng sông đổ ra biển
Lễ hội đền Bà Hai Trưng ở xã Hà Lợi
Lễ hội đền Bà Hai Trung tại xã Hà Lợi, huyện Mê Linh là lớn nhất và quan trọng nhất. Tham gia vào lễ hội này bạn sẽ được chiêm ngưỡng đoàn rước kiệu với nghi thức ấn tượng và được tham gia các trò chơi dân gian hấp dẫn.
Lễ hội đền Bà Hai Trưng ở phường Đồng Nhân
Một trong những lễ hội nổi bật nhất trong lễ hội chùa Hai Bà Trưng ở phường Đồng Nhân là màn trình diễn múa đèn bàn thờ. 12 cô gái xinh đẹp mặc váy sặc sỡ cầm hai đèn và nhảy cùng nhau. Lễ thắp hương kết thúc lễ hội.
Lễ hội chùa Hương
Mùng 6 tháng giêng hàng năm là ngày khai hội Chùa Hương. Ngày này vốn là ngày mở cửa rừng, của người dân địa phương sau này trở thành ngày khai hội. Lễ hội truyền thống này ở Hà Nội là một lễ kỷ niệm Phật giáo truyền thống của Việt Nam, được tổ chức đồng thời ở ba địa điểm: Hương Tích, Tuyết Sơn và Long Vân.
Không giống như nhiều lễ hội khác ở Việt Nam, lễ hội chùa Hương ở Hà Nội không tập trung vào các trò chơi truyền thống, mà là những chuyến đi lãng mạn đến hang động, chùa và tham gia vào các nghi lễ cầu nguyện từ Đức Phật.
Khi du khách tham dự lễ hội chùa Hương thường sẽ cầu nguyện những mong ước của mình thành sự thật. Đồ dâng lễ chùa Hương bao gồm gà luộc, đầu lợn luộc, xôi hấp, hoa quả,…
Sau khi cầu nguyện, mỗi người sẽ lấy một phần nhỏ của lễ vật (được gọi là lộc) sau đó được phép mang về nhà.
Lễ hội Cổ Loa
Lễ hội Cổ Loa hàng năm diễn ra hàng năm tại huyện Đông Anh, Hà Nội vào ngày mùng 6 đến 16 Tết Nguyên đán tại chùa An Dương Vương. Lễ hội Cô Loa được tổ chức bởi 12 thôn làng nhằm ghi nhớ công ơn của vị vua An Dương Vương đã xây dựng thành cổ loa.
Bên cạnh nghi thức nghi lễ tôn vinh vua An Dương Vương tại chùa Thượng, còn có một đám rước hoành tráng và long trọng gồm 12 chiếc kiệu đi vòng quanh giếng Trọng Thủy đến cổng làng. Hơn nữa, trong lễ hội, mọi người cũng nỗ lực rất nhiều để tổ chức các hoạt động truyền thống.
Vào ngày cuối cùng của lễ hội, một buổi lễ chia tay hoành tráng sẽ được tổ chức tại chùa. Sau các nghi thức giống như trong ngày lễ hội chính, bàn thờ thần sẽ được đưa trở lại thánh đường. Người dân địa phương được hưởng sự ưu ái của thần và mong đợi một năm thịnh vượng.
Lễ hội Phù Đổng
Lễ hội này là một lễ hội truyền thống của Việt Nam được diễn ra hàng năm để kỷ niệm và thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với Thánh Gióng – một trong bốn người bất tử trong truyền thuyết Việt Nam.
Trong lễ hội, cuộc chiến giữa Thánh Gióng với giặc Ân xâm lược được tái hiện một cách sống động. Làng Phù Đổng – Gia Lâm Hà Nội là nơi tổ chức lễ hội Thánh Gióng truyền thống Việt Nam hoành tráng nhất. Mỗi năm cứ từ ngày 6 đến ngày 12/4 âm lịch sẽ diễn ra lễ hội, nhưng ngày chính của lễ hội rơi vào ngày 9/4. Cờ sẽ được mang từ Đền Mẫu đến Đền Thượng để dâng lễ cho Thánh.
Ngoài ra, lễ hội Gióng tại đền Sóc còn được tổ chức tại xã Phú Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Tương tự như lễ hội Phù Đổng, có rất nhiều nghi thức được tổ chức ở chùa Sóc Sơn là nghi thức rước kiệu, lễ dâng hương, nghi thức tắm tượng Thánh và lễ cúng hoa tre cho chùa Thượng.
Bên cạnh đó, dân làng còn tổ chức các trò chơi truyền thống khác như cờ người, cờ vua và chọi gà,…biểu diễn chèo và các làn điệu quan họ. Lễ hội Gióng của Phú Đông và Đền Sóc được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào tháng 11/2010 vì giá trị sâu sắc của nền văn minh nhân loại.
Lễ hội Đống Đa
Lễ hội Đống Đa Hà Nội, lễ hội Việt Nam diễn ra hàng năm vào mùng 5 Tết. Đây là lễ hội được tổ chức để tưởng nhớ công lao vĩ đại của vua Quang Trung – người anh hùng trong lịch sử quốc gia chống quân xâm lược.
Vào sáng sớm đoàn rước lễ bắt đầu tại Khương Thượng và kết thúc tại đồi Đống Đa. Lễ rước bao gồm cờ, dù che với nhiều màu sắc khác nhau hòa trong âm thanh sôi động của chiêng và trống.
Sau nghi thức long trọng là các trò chơi và hoạt động nghệ thuật truyền thống như múa lân, múa rồng, đấu vật, cờ người. Trong lễ hội có rất nhiều trò chơi đại diện cho tinh thần thượng võ. Nhưng đặc biệt nhất số đó là trò chơi rước rồng Thăng Long.
Lễ hội gốm sứ Bát Tràng
Hằng năm cứ vào ngày 14/2 âm lịch là diễn ra lễ hội làng nghề truyền thống Bát Tràng. Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tôn vinh đức tổ nghề gốm truyền thống mà còn là dịp quảng bá tinh hoa sản phẩm gốm Bát Tràng, một làng gốm lâu đời nức tiếng của Việt Nam.
Lễ hội văn hóa truyền thống làng gốm cổ Bát Tràng đã trở thành một dấu ấn văn hóa độc đáo, nơi người làng Bát Tràng tự hào về nghề gốm mà tổ tiên cha ông đã truyền lại, bày tỏ lòng biết ơn công lao của đức tổ nghề và nguyện vọng có một cuộc sống ấm no hạnh phúc.
Một trong những nghi lễ trọng nhất của lễ hội chính là lễ rước nước. Vào ngày lễ dân làng sẽ thực hiện bao gồm dâng lễ tam sinh, dâng hương thánh hiền, lễ rước kiệu, lễ cấp thủy, lễ nhập thủy và lễ tế thần. Sau khi dâng lễ thủy thần, chủ tế đại diện dân làng sẽ xin nước nước thiêng từ dòng sông Hồng lọc qua một tấm vải đỏ, trước khi rước về làng cổ Bát Tràng làm lễ.
Tham gia vào lễ hội bạn sẽ được chiêm ngưỡng các nghi thức linh thiêng của lễ hội Bát Tràng và tham gia vào các trò chơi dân gian độc đáo hiếm có của làng hay các hoạt động giao lưu dân ca trên hồ Long Nhỡn.
Lễ hội làng triều khúc Hà Nội
Làng Triều Khúc xã Tân Triều, huyện Thanh Trì, một vùng ngoại ô của Hà Nội thuộc nơi diễ ra lễ hội. Lễ hội Triều Khúc đậm chất văn hóa Việt, thu hút đông đảo du khách, các nhà nghiên cứu văn hóa, sử học.
Hàng năm, làng tổ chức lễ hội tại Đại đình để tưởng nhớ công ơn của Bố Cái Đại Vương Phùng Hưng, người anh hùng phát động cuộc khởi nghĩa chống ách đô hộ của quân xâm lược phương Bắc.
Lễ hội làng Triều Khúc diễn ra từ ngày 9 – 12/1 âm lịch, được mở đầu bằng lễ rước long bào, triều phục của Vua Phùng Hưng, từ đình thờ Sắc về đình Đại Đình để bắt đầu khai hội.
Ngoài ra, lễ hội bao gồm nhiều trò chơi: rước rồng, rước sư tử bằng cờ, đấu vật, chọi gà. Nhưng một trong những điểm chính là một buổi lễ tôn vinh anh hùng dân tộc trong làng. Buổi lễ được đánh dấu bằng điệu nhảy độc đáo kết hợp với nghi thức tế rượu. Toàn bộ buổi lễ cầu xin cho sự hòa bình và thịnh vượng cho làng.
4. Ý nghĩa của lễ hội truyền thống Hà Nội
Lễ hội đại diện cho truyền thống của cộng đồng người dân Hà Nội, cũng như tôn vinh các nhân vật linh thiêng hoặc những người có công giữ gìn non sông đất nước trong lịch.Lễ hội truyền thống Hà Nội là dịp mà mọi người trở về với cội nguồn dân tộc, phát huy truyền thống “uống nước nhớ nguồn” mỗi khi tham gia hoạt động lễ hội.Lễ hội đại diện cho sức mạnh của người dân Hà Nội. Thể hiện sự đoàn kết để cùng nhau vượt qua khó khăn, phấn đấu cho một cuộc sống hạnh phúc và giàu có.Ý nghĩa lễ hội truyền thống Hà Nội còn thể hiện nhu cầu sáng tạo và hưởng thụ các giá trị văn hóa tinh thần và vật chất của mọi tầng lớp xã hội. Lễ hội trở thành một hình thức giáo dục, theo đó các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác theo cách kết hợp độc đáo các nhân vật tâm linh với các trò chơi cạnh tranh và giải trí.Lễ hội mang ý nghĩa tâm linh giúp mọi người có thể bày tỏ nỗi lòng của mình với mong muốn các vị thần có thể ban phước lành giúp người dân Hà Nội phấn đấu cho một cuộc sống tốt hơn.
Lễ hội truyền thống Hà Nội là một trong những văn hóa tín ngưỡng tốt đẹp, mang giá trị tinh thần to lớn góp một phần tạo nên cuộc sống hàng ngày.
