Bánh trôi, bánh chay được biết đến là biểu tượng đặc trưng của tết Hàn Thực. Vậy tết Hàn Thực là gì? Ý nghĩa và nguồn gốc của ngày tết này đến từ đâu? Mời quý bạn đọc cùng tìm hiểu thông qua bài viết sau đây nhé!
Tết Hàn Thực là gì? Tết Hàn Thực vào ngày nào?
Tết Hàn Thực còn gọi là Tết bánh trôi, bánh chay; là một ngày tết truyền thống của Việt Nam diễn ra vào ngày mùng 3/3 Âm lịch hàng năm. Ngày tết này được tổ chức chủ yếu tại Trung Quốc, khu vực miền Bắc Việt Nam và cộng đồng người gốc Hoa trên khắp thế giới. Tết Hàn Thực 2021 diễn ra vào thứ 4 ngày 14 tháng 4.
Tết Hàn Thực nghĩa là gì?
Nguồn gốc của tết Hàn Thực
Sau khi đã hiểu rõ tết Hàn Thực nghĩa là gì, đã bao giờ bạn thắc mắc nguồn gốc của ngày tết này đến từ đâu chưa?
Trong tiếng Hán, “Hàn” nghĩa là lạnh, còn “thực” có nghĩa là ăn. Như vậy, tết Hàn Thực là ngày tết ăn đồ lạnh. Phong tục này được bắt nguồn từ câu chuyện xa xưa của Trung Quốc kể về một vị hiền sĩ có tên là Giới Tử Thôi.
Tương truyền rằng vào đời Xuân Thu, vua của nước Tấn là Tấn Văn Công vì gặp loạn mà phải bỏ quốc đi sống trong cảnh lưu vong, nay nước Tề mai nước Sở. Bên cạnh vua có vị hiền sĩ tên là Giới Tử Thôi luôn hết mình giúp sức, phò tá và bày mưu kế cho vua.
Một hôm trên đường lánh nạn, vì cạn nhiệt lương thực mà Giới Tử Thôi đã lén cắt một miếng thịt ở đùi để nấu và dâng lên cho vua ăn. Vua Tấn sau khi ăn xong hỏi sự tình mới biết được sự hy sinh này nên cảm kích vô cùng.
Tết Hàn Thực được bắt nguồn từ câu chuyện của vị hiền sĩ Trung Quốc tên là Giới Tử Thôi
Giới Tử Thôi phò tá vua Tần suốt 19 năm trời, trải qua bao lần nằm gai nếm mật. Mãi sau này, khi Tấn Văn Công giành được ngôi vương, trở về làm vua của nước Tấn thì trọng thưởng, ban chức tước cho những người có công nhưng lại vô tình quên công lao của Giới Tử Thôi.
Giới Tử Thôi cũng không hề oán trách vua Tấn vì cho rằng phò tá vua là nghĩa vụ, trách nhiệm của bề tôi, không coi đó là điều kiện để đổi lấy vinh hoa phú quý. Về sau, ông sống tại quê nhà, đưa mẹ vào núi Điền Sơn sống những tháng ngày an lạc, bình yên.
Mãi sau này, vua Tấn mới nhớ công lao của Giới Tử Thôi nên đã sai người đi tìm ông. Giới Tử Thôi không màng danh vọng nên nhất quyết không chịu quay trở về để nhận thưởng. Vua Tấn bèn hạ lệnh đốt rừng để ép ông xuất hiện. Không ngờ rằng, ông là người có tư tưởng kiên định, nhất quyết cùng mẹ già chịu cháy trong rừng mà không chịu xuất hiện.
Nhà vua xót thương và hối hận cho hành động của mình nên đã lập miếu thờ Giới Tử Thôi ngay trên núi và đổi tên núi thành tên Giới Sơn. Sau đó, nhà vua cũng hạ lệnh người dân không được phép đốt lửa (khoảng từ ngày mùng 3 – mùng 5 tháng 3 Âm lịch), chỉ ăn đồ nguội để tưởng nhớ đến vị hiền sĩ trung thành, liêm khiết, không màng danh lợi. Từ đó mà hình thành nên tết Hàn Thực.
Mặc dù có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng khi du nhập vào Việt Nam, tết Hàn Thực đã được gộp nhất với tết bánh trôi bánh chay của người Việt. Hơn nữa, khác với ý nghĩa tưởng nhớ vị hiền sĩ Giới Tử Thôi và phong tục kiêng lửa của người dân Trung Quốc; tại Việt Nam, mọi việc nấu nướng vẫn diễn ra bình thường và ngày lễ này mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tưởng nhớ công lao của người đã khuất.
Khi du nhập vào Việt Nam thì được gộp với Tết bánh trôi, bánh chay của người Việt
Ý nghĩa tết Hàn Thực
Tết Hàn Thực là dịp để con cháu đời sau hướng về cội nguồn và tưởng nhớ tổ tiên. Vào ngày này, chúng ta thường làm bánh chay, bánh trôi để dâng lên tổ tiên, bày tỏ lòng thành kính. Hơn nữa, việc dùng hai loại bánh này làm lễ cúng còn mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp; là kết tinh của nền văn hóa Việt.
Bánh chay, bánh trôi được làm từ bột gạo nếp. Đây là thành quả lao động vất vả, là mồ hôi, nước mắt của người dân. Không chỉ vậy, nó còn là minh chứng rõ nét cho nền văn minh lúa nước lâu đời của người Việt Nam ta bên cạnh các loại bánh truyền thống như: bánh dầy, bánh chưng.
Đặc biệt, hình ảnh những chiếc bánh trắng bóc, được vo tròn và xếp cạnh nhau tượng trưng cho sự tích “Mẹ Âu Cơ và bọc trăm trứng”. Đồng thời, hình ảnh đó còn thể hiện khát vọng về những điều tốt đẹp và sự viên mãn trong cuộc sống.
Hình ảnh bánh trôi nhiều màu sắc
Tết Hàn Thực cúng gì?
Như thông tin chia sẻ trên thì bánh trôi, bánh chay là đồ cúng quan trọng, làm nên nét riêng cho ngày tết Hàn Thực Việt Nam. Bởi vậy mà một số khu vực của miền Bắc nước ta còn gọi ngày tết này với cái tên dân giã: Tết bánh trôi, bánh chay.
Bánh trôi được nặn thành từng viên tròn, nhỏ.
Đang xem: Tết hàn thực là tết gì
Xem thêm: ” Tiếp Giáp Tiếng Anh Là Gì ? Tiếp Giáp Trong Tiếng Anh Là Gì
Vỏ ngoài màu trắng, nhân bên trong là đường nâu, luộc trong nước sôi cho đến khi bánh nổi lên thì vớt ra. Còn bánh chay thì được nặn tròn dẹt, thường không có nhân hoặc nhân đậu xanh rồi nấu với nước đường.
Theo quan niệm dân gian, số đĩa bánh trôi, bánh chay để dâng cúng thường là 3 đĩa hoặc 5 đĩa. Người ta cũng thường thắp 1, 3 hoặc 5 nén hương chứ không được thắp số chẵn.
Tết Hàn Thực cúng gì?
Bên cạnh đó, dù lễ có to hay nhỏ thì trong mâm cúng phải có hoa tươi, lễ trầu cau và 3 chén nước. Cùng với đó là mâm hoa quả theo mùa, thường là 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau, tượng trưng cho Ngũ Hành để dâng lên trời đất, tổ tiên, bày tỏ lòng thành kính và cầu mong những điều tốt lành.
Tết Hàn Thực có phải là tết Thanh Minh hay không?
Bên cạnh tục làm bánh trôi, bánh chay để dâng lên thờ cúng tổ tiên, nhiều gia đình còn có truyền thống đi tảo mộ để tưởng nhớ công lao của đấng sinh thành. Bởi vậy mà nhiều người cho rằng tết Hàn Thực chính là ngày tết Thanh Minh.
Tuy nhiên, quan niệm đó là không đúng bởi đây là hai dịp lễ khác nhau hoàn toàn. Tết Thanh Minh bắt đầu sau khi tiết Xuân Phân kết thúc, thường bắt đầu từ ngày mùng 4, mùng 5 tháng 4 và kết thúc vào khoảng ngày 20, 21 tháng 4 theo lịch Dương. Trong khi đó, tết Hàn Thực lại được cố định vào ngày mùng 3 tháng 3 hàng năm theo Lịch Âm.
Tuy nhiên, tại một số khu vực, người ta thường gộp hai dịp này làm một nên đã gây ra hiểu nhầm như trên. Nhưng cũng những khu vực, người ta chỉ ăn tết Hàn Thực còn việc tảo mộ được thực hiện vào ngày giỗ hoặc dịp cuối năm.
Hướng dẫn làm bánh trôi, bánh chay
Cách làm bánh trôi truyền thống
Nguyên liệu chuẩn bị220g bột gạo nếp50g bột gạo tẻ50g đường phên20g hạt mè rangBước 1: Trộn bột bánhTrộn đều bột gạo nếp và gạo tẻ với nhau. Đổ từ từ khoảng 100ml nước ấm vào bát.; vừa đổ vừa trộn đều tay để bột có độ kết dính và ẩm là được. Dùng tay nhào từ 5 – 7 phút để bột mịn, dẻo thì dùng màng bọc thực phẩm để bọc kín bột lại.Để bột nghỉ khoảng 30 phút.
Xem thêm: Home Banking Techcombank Là Gì ? Cách Sử Dụng Homebanking Techcombank?
Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng bột ướt. Loại bột được làm từ gạo nếp, gạo tẻ xay nước rồi ép lấy bột nên khi làm bánh sẽ có độ dai, dẻo và ngon hơn so với trộn bột khô. Với bột ướt, bạn chuẩn bị khoảng 500g là được.
Hướng dẫn cách làm bánh trôi truyền thốngBước 2: Nặn bánhNếu mua đường phên nguyên miếng, bạn cần phải cắt chúng thành từng miếng nhỏ như hạt lựu. Để tiết kiệm công sức và thời gian, bạn có thể mua đường phên dạng viên. Chia phần bột vừa chuẩn thành các miếng nhỏ. Lấy 1 viên đường ấn vào giữa miếng bột rồi lăn tròn miếng bột trong lòng bàn tay. Lưu ý: Khi vo tròn để tạo hình cho bánh, bạn nên miết mạnh để bề mặt bột không xuất hiện các lỗ khí nhỏ và không để hở nhân bánh. Bước 3: Luộc bánhChuẩn bị 1 thau nước đá lạnh. Đun sôi khoảng 1 lít nước lọc. Khi nước sôi, thả phần bánh đã nặn vào nồi.Dùng thìa khuấy nhẹ để bánh không bị dính vào nhau. Khi chín, bánh sẽ nổi trên mặt nước. Bạn dùng muôi lỗ vớt bánh ra khỏi nồi và ngâm trong thau nước lạnh khoảng 1 – 2 phút thì vớt lên và bày ra đĩa. Rắc 1 ít mè rang lên đĩa là được.
Cách làm bánh chay
Nguyên liệu220g bột nếp50g bột gạo tẻ200g đậu xanh không vỏ200g đường100g sắn dây hoặc bột năng.Bước 1: Làm vỏ bánh
Thực hiện tương tự như cách làm vỏ bánh trôi trên. Nếu có thể, hãy sử dụng bột ướt để bánh được ngon hơn.
Bước 2: Làm nhân bánhĐậu xanh đem vo sạch rồi ngâm khoảng 3, 4 tiếng cho đậu nở mềm. Sau đó, mang đậu ra rửa sạch và đem đi hấp chín. Đem phần đậu vừa hấp chín đi giã nhuyễn. Sau đó, đổ đậu ra chảo, thêm một ít đường rồi đảo đều tay với lửa nhỏ cho đến khi nhân đậu dẻo, khô ráo và có thể vo viên là được. Chia đều nhân đậu thành từng viên nhỏ, vo tròn và bọc kín lại để nhân không bị khô. Bước 3: Tạo hình bánhChia bột thành các miếng nhỏ. Sau đó, ấn dẹt từng miếng bột rồi cho nhân vào giữa và gói kín lại. Tiếp đó, dùng tay ấn nhẹ để tạo hình dẹt cho chiếc bánh. Bước 4: Luộc bánh
Luộc chín bánh rồi thả vào tô nước lạnh khoảng 1 – 3 phút cho bánh nguội.
Bước 5: Nấu nước đườngĐun sôi 500ml nước lọc. Tùy theo sở thích mà bạn cho thêm 1 lượng đường thích hợp vào nồi. Cho bột năng hoặc bột sắn dây đã chuẩn bị vào bát; đổ thêm nước và khuấy cho bột tan đều. Sau đó, đổ từ từ vào nồi nước vừa nấu, vừa đổ vừa khuấy đều tay để không bị vón cục. Tiếp đó, bạn cho phần bánh đã luộc chín vào nồi, thêm vài lát gừng thái sợi. Đảo nhẹ tay để bánh ngấm nước đường; đun sôi bánh rồi tắt bếp là được.
Hình ảnh bánh chay
Trên đây là thông tin chia sẻ tết Hàn Thực là gì, ý nghĩa cùng như nguồn gốc của ngày lễ này. Mong rằng bài viết trên sẽ mang đến cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích về một trong dịp tết truyền thống quan trọng, vẫn đang được người dân Việt bảo tồn và phát huy.