Xin kính chào qúy vị, đây là chuyên mục “Sức Khoẻ và Đời Sống” của Đài Á Châu Tự Do, phát thanh vào sáng Thứ Năm hàng tuần, do Quỳnh Như phụ trách.Chương trình “Sức Khoẻ và Đời Sống” mong kết nối các chuyên viên y tế trong và ngoài nước với thính giả của Đài, để đáp ứng nhu cầu mở rộng thông tin, tích lũy kiến thức y học của qúy vị, nhằm hỗ trợ qúy vị chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ.
Một trong những chứng bệnhnguy hiểm có liên quan đến gan là Bệnh Gan Nhiễm Mỡ. Trong số email gửi về choĐài, gần đây chúng tôi có nhận được email của thính giả John Le hỏi về cáchphòng ngừa và điều trị chứng bệnh này.
Gan là cấu trúc rất là quan trọng trong sự tiêu hoá. Đó là cơ quan lớn nhứt (trong cơ thể).Courtesy of Education/fattyLiver-GihealthCourtesy of Education/fattyLiver-GihealthĐể giải đáp thắc mắc của ôngJohn Le và cung cấp đến qúy vị những thông tin cần biết cùng lời khuyên hữu íchcủa chuyên gia y tế, chúng tôi đã mời Bác sĩ Trần Văn Sáng, một người rất quenthuộc với quý thính giả của chương trình Sức Khoẻ và Đời Sống.
Bác sĩ Trần Văn Sáng, phátngôn viên của Hiệp Hội Bệnh Gan Kinh Niên tại Hoa Kỳ và hiện đang hành nghề tạitiểu bang Virginia . Ông tham gia nhiều chương trình nghiên cứu y khoa ở Mỹ.Bác sĩ Sáng cũng là người thường xuyên tổ chức và tham gia vào các hoạt độngchăm sóc sức khoẻ cho cộng đồng.
Triệu chứng Bệnh Gan Nhiễm Mỡ
Quỳnh Như :Thưa Bác sĩ, đến với chương trình Sức Khoẻ và ĐờiSống hôm nay, Quỳnh Như xin Bác Sĩ cho biết một số thông tin về chứng bệnh gannhiễm mỡ. Trước hết xin Bác Sĩ giải thích về tên gọi của chứng bệnh này. Tạisao lại gọi là bệnh gan nhiễm mỡ?
BS Trần Văn Sáng : Gan nhiễm mỡ thực sự nó có cái tên là “FattyLiver” (fatty = mỡ, liver = gan). Bệnh này thực sự nó có nguồn gốc rất làsâu xa, tại vì trước đây khi mà những thầy thuốc khám bệnh nhân thì sau khi tìmthấy họ có những sự khác thường trong các kết quả thử máu về gan, thì tấtcả những thầy thuốc đều cố gắng tìm ra cái nguyên nhân như thế nào. Bên cạnh nhữngnguyên nhân thí dụ như rượu hay là những cái khác về bệnh siêu vi gan B hay Cthì người ta thấy có những loại bệnh gan mà không liên hệ tới những loại bệnhdo vi trùng. Và khi làm sinh thiết những mẩu tế bào gan này, người ta thấy có rấtnhiều những hạt phân tử mỡ ở trong những tế bào gan. Chính vì vậy mà mới códanh từ là “gan nhiễm mỡ”. Về sau này người ta tìm thấy là gan nhiễmmỡ là do sự tích luỹ của một chất mỡ đa dạng (tiếng Anh gọi là Triclycerides) tứclà một loại mỡ thường thường có nhiều hạt phân tử khác nhau. Và khi mà có sựtích luỹ nhiều những hạt mỡ này trong tế bào gan thì lúc đó người ta gọi đó làgan nhiễm mỡ.
Về sau này người ta tìm thấy là gan nhiễmmỡ là do sự tích luỹ của một chất mỡ đa dạng (tiếng Anh gọi là Triclycerides) tứclà một loại mỡ thường thường có nhiều hạt phân tử khác nhau. Và khi mà có sựtích luỹ nhiều những hạt mỡ này trong tế bào gan thì lúc đó người ta gọi đó làgan nhiễm mỡ.
Quỳnh Như :Bệnh này biểu hiện qua các triệu chứng như thếnào, thưa Bác Sĩ?
BS Trần Văn Sáng : Về triệu chứng của bệnh này thì thường thườngphần lớn bệnh nhân khoảng 50% không có một triệu chứng gì cả, cho tới khi bệnhtiến dần đến giai đoạn gây ra hiện tượng viêm kinh niên hay là xơ gan thì lúc bấygiờ bệnh nhân mới có những triệu chứng thí dụ như là mệt mỏi, ăn không đượcngon, thưòng hay mệt, và sau cũng có những triệu chứng xuất hiện ngoài danhư là những chấm đỏ ngoài da, hay là hơi bị vàng da. Đó là những triệu chứngthông thường nhất của bệnh này, trừ trong giai đoạn đầu thì rất là khó mà tìmbiết. Tất cả những triệu chứng này thường được tìm thấy khi bệnh nhân đi khám bệnhvà được thử máu thì người ta mới thấy sự bất thường của hoạt động của gan.
Quỳnh Như :Làm thế nào để chẩn đoán là bị mắc bệnh gan nhiễmmỡ, thưa Bác Sĩ?
BS Trần Văn Sáng : Chẩn đoán bệnh thì phần lớn – đa số người bệnh thườngkhông có triệu chứng gì. Khi thử máu tìm những hoạt động của gan thì người tathấy có sự bất thường của những men gan là AST và ALT, rồi sau đó thầy thuốc sẽthử về những siêu vi gan B và C, và nếu không có mầm bệnh này thì người ta nghĩlà có những nguyên nhân khác. Và nếu mà trong trường hợp đó đi siêu âm gan thìsẽ thấy có hiện tượng, có dấu hiệu rõ ràng là có cái dị thường đóng mỡtrên gan bởi vì cái sự thay đổi cái hình ảnh trên gan do siêu âm. Và phần kế tiếpmà thường thường phải tìm hiểu, đó là tiền sử uống rượu của bệnh nhân như thếnào. Cuối cùng, để biết chắc chắn nhứt về bệnh này thì thường thường chúng taphải qua một giai đoạn nữa, đó là làm sinh thiết gan thì sẽ được biếtmột cách chắc chắn.
Khoảng 50% bệnh nhân không có một triệu chứng gì cả, cho tới khi bệnhtiến dần đến giai đoạn gây ra hiện tượng viêm kinh niên hay là xơ gan thì lúc bấygiờ bệnh nhân mới có những triệu chứng thí dụ như là mệt mỏi, ăn không đượcngon, thưòng hay mệt, và sau cũng có những triệu chứng xuất hiện ngoài danhư là những chấm đỏ ngoài da, hay là hơi bị vàng da.
Nguyên nhân
Quỳnh Như :Xin Bác Sĩ cho biết những nguyên nhân có thểgây ra chứng bệnh này?
BS Trần Văn Sáng : Trong những nguyên nhân được tìm thấy thì nguyên nhânchính mà tất cả các nhà nghiên cứu đều đồng ý là có sự xáo trôn về cái biến dưỡngcủa chất béo trong tế bào gan. Gan là cấu trúc rất là quan trọng trong sựtiêu hoá. Đó là cơ quan lớn nhứt (trong cơ thể). Không những gan có những nhiệmvụ, thí dụ như là chế biến những chất albumin, dự trữ và sản xuất những chất đường,nó cũng còn tạo ra những sinh tố như sinh tố K để giúp cho sự đông máu, nhưgiúp cho sự tiết mật để tiêu hoá chất béo, và cũng như là cuối cùng nó cho thấycó sự liên hệ trong sự dự trữ và sản xuất chất béo.
Tức là khi thực phẩm chúngta ăn vào thì tất cả chất béo được đưa đến gan, và tuỳ theo nhu cầu của cơ thểmà gan có nhiệm vụ một là dự trữ lại những chất béo đó, hai là sản xuất nhữngchất béo và chuyển ra ngoài để cung cấp cho cơ thể. Trong những trường hợp nhưvậy người ta thấy có sự xáo trộn của sự dự trữ và sản xuất chất béo.
Gan là cấu trúc rất là quan trọng trong sựtiêu hoá. Đó là cơ quan lớn nhứt (trong cơ thể). Không những gan có những nhiệmvụ, thí dụ như là chế biến những chất albumin, dự trữ và sản xuất những chất đường,nó cũng còn tạo ra những sinh tố như sinh tố K để giúp cho sự đông máu, nhưgiúp cho sự tiết mật để tiêu hoá chất béo
Tất cả cácnhà nghiên cứu tìm thấy tại sao như vậy, thì người ta thấy là trong trường hợpđó có những yếu tố ảnh hưởng đến sự xáo trộn của sự biến dưỡng chất béo trong tếbào gan, có nghĩa là tế bào gan dự trữ nhiều chất béo ở trong gan hơn là có mộtsự quân bình giữa sản xuất và dự trữ. Một khi mà dự trữ quá nhiều rồi thì nhữngtế bào chất béo đó sẽ tích tụ lại trong gan và nó gây ra sự cản trở những hoạtđộng khác của tế bào gan.
Cái yếu tố chính thật sự làcó những yếu tố ảnh hưởng đến những cấu trúc quan trọng trong tế bào gan, mà gầnđây nhứt thì các nhà nghiên cứu mới tìm thấy là có những chất giống như là chấtteriso (?) là một diếu tố quan trọng trong gan có nhiệm vụ trong vấn đề chuyểnhoá chất béo. Tất cả những nguyên nhân nào đưa đến sự xáo trộn của chấtnày đều đưa đến hậu quả là gan nhiễm mỡ.
Và ngoài ra người ta cũng thấygần đây nhứt thì có một chất đặc biệt là lepgin, đó là một chất do tế bào mỡ nóphân tiết ra và chất này cũng đóng vai trò quan trọng trong vấn đề là người đómập hay không mập. Khi thiếu chất lepgin này thì cũng đưa đến sự xáo trộn trongsự biến dưỡng của chất béo trong tế bào gan. Đó là hai cấu trúc sâu xa nhứt nằmtrong tế bào gan.
Bây giờ những nguyên nhânnào, yếu tố bên ngoài nào ảnh hưởng đến những cái phân tử chính trong gan?Người ta thấy phần lớn là do rượu. Tất cả những người nào uống rượu, thườngthường trên 2 ly rượu mạnh một ngày, thì đều ảnh hưởng đến những cấu trúcnày và đưa đến sự nhiễm mỡ trong gan do rượu.
Nhưng không phải do rượukhông mà thôi vì người ta thấy những người bị mập, trong y học gọi là hội chứngxáo trộn về biến dưỡng (metabolic syndrome) gồmcó mập, cao máu, tiểu đường, thì đó là những truờng hợp của những bệnh nhân thườngcó dấu hiệu nhiễm mỡ trong máu. Đây là chứng bệnh mà chúng ta sẽ có cơ hội đểnói chuyện về sau này, đó là hội chứng biến dưỡng thì gồm có nhiều như người nàybị cao máu, tiểu đường, và có sự tăng mỡ đa dạng trong máu.
Nguyên nhânnào, yếu tố bên ngoài nào ảnh hưởng đến những cái phân tử chính trong gan?Người ta thấy phần lớn là do rượu. Tất cả những người nào uống rượu, thườngthường trên 2 ly rượu mạnh một ngày, thì đều ảnh hưởng đến những cấu trúcnày và đưa đến sự nhiễm mỡ trong gan do rượu.
